گام جدید محققان جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی در شناسایی ژنتیکی ارقام عناب
به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی، مهدی ابراهیمی عضو هیات علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی اظهار کرد: ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد درخت عناب و تطابق اکولوژیکی این گیاه با اقلیم خراسان جنوبی باعث گرایش بسیاری از کشاورزان در سال‌های اخیر به احداث باغ‌های عناب و سرمایه گذاری روی این محصول ارزشمند شده است.
وی ادامه داد: این گرایش تاجایی بوده که سطح زیر کشت این محصول در استان با رشد چهار برابری از 777 هکتار در سال 87 به 2986 هکتار در سال 95 افزایش یافته است.
عضو هیات علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی بیان کرد: این موضوع باعث شده تا فروش پاجوش‌های حاصل از درختان عناب در فصل پاییز یا اواخر زمستان به یکی از روش‌های کسب درآمد از باغات عناب استان تبدیل شود و درآمد حاصل از آن ممکن است با کل درآمد حاصل از فروش میوه عناب توسط باغدار برابری کند.
ابراهیمی اظهار کرد: این در حالی است که تکثیر عناب تنها به استفاده از پاجوش‌های گیاه محدود نمی‌شود و امروزه روش‌های مختلفی برای تکثیر این گیاه ارزشمند وجود دارد.
وی افزود: با توجه به اینکه کاشت هسته‌های عناب برای تولید نهال جدید علاوه بر دشواری‌های موجود، به دلیل تفرق ژنتیکی سبب تولید نهال‌هایی با کیفیت پایین تر نسبت به پایه مادری می‌شود، پیوند نهال‌های بذری امری ضروری خواهد بود.
عضو هیات علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی اظهار کرد: بسیاری از عناب کاران علاقمند هستند که تمامی درختان عناب به لحاظ نوع میوه تولیدی یکنواخت باشند و باغدار بتواند خصوصیات یک رقم مطلوب را به سایر درختان باغ نیز منتقل کند.
ابراهیمی تصریح کرد: استفاده از پیوندک‌های گرفته شده از یک رقم مطلوب و پیوند آن روی پایه‌های مختلف موجود در یک باغ عناب برای این منظور راه حل مناسب و مقرون به صرفه‌ای خواهد بود.
وی افزود: پیوند عناب همانند بسیاری از درختان به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد که البته با سختی‌های خاص خود همراه است.
عضو هیات علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال استفاده از پیوند تی ( T ) که یکی از روش‌های مرسوم پیوندزنی در میوه‌های دانه دار و هسته دار است به دلیل ساختار خاص ساقه و جوانه‌های عناب و پوست نازک آن غیر قابل اجرا است.
ابراهیمی اظهار کرد: در عناب پیوند زبانه‌ای، پیوند پوست و پیوند اسکنه از جمله پرکاربردترین و موفق ترین روش‌های پیوند در جهان هستند.
وی ادامه داد: برای انجام پیوند زبانه‌ای ضروری است که قطر پیوندک و پایه در محل انجام پیوند با هم برابر باشند و این موضوع سبب دشواری انجام این نوع از پیوند می‌شود.
عضو هیات علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: یکی از مهم ترین مزایای پیوند زبانه‌ای عناب، عملیاتی بودن آن روی پایه‌های با قطر کم است و در منطقه‌ای مانند خراسان جنوبی که وزش بادهای شدید ممکن است سبب شکستن درخت از محل پیوند شود، پیوند زبانه‌ای از مقاومت خوبی در برابر وزش باد برخوردار است.
ابراهیمی بیان کرد: پیوند پوست باید در فصل رشد گیاه که لایه کامبیوم بافت گیاهی فعال است انجام گیرد و انجام آن نسبت به روش زبانه‌ای آسان تر است.
وی با بیان اینکه برای پیوند پایه‌های قطور بهتر است از پیوند اسکنه استفاده کرد، افزود: در مناطق گرمی مانند استان خراسان جنوبی از نوع دیگری پیوند به نام پیوند کناری نیز می‌توان استفاده کرد.
عضو مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی بیان کرد: با این وجود بهتر است از چندین روش پیوند بر روی یک درخت استفاده کرد تا درصد پیوندهای موفق در باغ افزایش یابد.
ابراهیمی اظهار کرد: البته باید توجه داشت که نبود رقم شناخته شده و مناسب در منطقه برای استفاده به عنوان پیوندک به عنوان مهم ترین چالش تکثیر عناب به روش پیوند به حساب می‌آید.
وی تصریح کرد: در حال حاضر مطالعاتی توسط محققین جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی در راستای شناسایی ژنتیکی ارقام عناب در منطقه در حال انجام است که می‌تواند نتایج مطلوبی در این زمینه به دنبال داشته باشد.
نهادینه کردن روش‌های نوین تکثیر درخت عناب در خراسان جنوبی
عضو هیات علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی تصریح کرد: علاوه بر روش‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، کشت بافت و قلمه زنی عناب نیز از جمله روش‌های تکثیر غیرجنسی عناب به حساب می‌آیند که از آن برای تولید نهال‌هایی با خصوصیات کاملا مشابه پایه مادری استفاده می‌شود.
ابراهیمی بیان کرد: با این وجود تحقیقات صورت گرفته روی تکثیر عناب به روش قلمه در ایران تاکنون به موفقیت چندانی دست نیافته است، اما کشت بافت عناب به عنوان روشی قابل اعتماد و مقرون به صرفه هم اکنون توسط محققین جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی در دست انجام است.
وی تصریح کرد: تکثیر حداقل هزار نهال عناب به روش کشت بافت در گلخانه مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی از برنامه‌های مصوب این مرکز پژوهشی است.
عضو هیات علمی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی یادآور شد: نهادینه کردن روش‌های نوین تکثیر درخت عناب در خراسان جنوبی، با توجه به ظرفیت‌های بوجود آمده در استان برای توسعه کشت این محصول علاوه بر افزایش ظرفیت تولید عناب در این استان مرزی می‌تواند به منبع درآمد پایداری برای عناب کاران تبدیل شود و بخشی از زیان ناشی از تنش‌های محیطی از جمله خشکسالی که طی سال‌های اخیر سبب کاهش درآمد کشاورزان استان شده است را جبران کند.
