بازخوانی بیانات رهبر انقلاب اسلامی؛
کاظمی آشتیانی؛ دانشمند جهادی و الگویی قابل تکثیر
به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، رهبر معظم انقلاب اسلامی، شنبه 5 آذرماه 1401 در بخش‌هایی از سخنانشان در جمع کثیری از بسیجیان کشور بار دیگر از دستاوردهای رویان و تلاش‌های مرحوم کاظمی آشتیانی در این پژوهشگاه یادکردند و عملکرد این جهادگر فقید را مصداق فرهنگ بسیجی دانستند.
این سخنان رهبر انقلاب در شرایطی بیان شد که ایشان در بُرهه‌های مختلف و حداقل دو بار دیگر در سال جاری، یعنی دیدار 21 اردیبهشت‌ماه با معلمان و 27 مهرماه با نخبگان و استعدادهای برتر تحصیلی در مثال‌هایی به بخشی از شخصیت و عملکردِ «دکتر کاظمی آشتیانی» به‌عنوان «الگویِ جهاد علمی» اشاره نمودند.
در علاقه رهبر انقلاب به مرحوم کاظمی آشتیانی شکی نیست و ایشان در بازدید سال 1386 از پژوهشکده‌ی رویان دلیل این علاقه را این‌گونه بیان می‌نمایند: «علت اینکه من به مرحوم سعید کاظمی این‌قدر علاقه داشتم والان هم در دلم و در ذهنم برای آن جوان عزیز، ارزش و جایگاه قائلم، همین است. حرکت او، نحوه‌ی کار او، مدیریت او، پیگیری او، یک مجموعه‌ی کاملی بود از آن چیزی که آدم دوست می‌دارد و آرزو دارد.»
حال سؤالی که مطرح می‌شود آن است که حرکت ، نحوه کار، مدیریت، عملکرد و دیگر ابعاد شخصیتی مرحوم دکتر کاظمی آشتیانی که به‌عنوان نمونه و الگو به جامعه و به‌خصوص جوانان و نخبگان معرفی می‌شود، چگونه بوده که موردتوجه رهبر انقلاب قرارگرفته است؟ سؤالی که پاسخ آن را می‌توان با بازخوانی بیانات رهبری در بُرهه‌های مختلف پیرامون این دانشمند فقید یافت.
معرفی الگوهای موفق و قابل تکثیر
معرفی الگوهای موفق و قابل تکثیر به نسل جوان ازجمله مواردی است که در کلام رهبر انقلاب اهمیت بسیاری دارد و ایشان از پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی نیز به‌عنوان یک مؤسسه‌ی موفق و یک نمونه‌ی کامل و چشمگیر از آن چیزی بود و هست که انسان آرزویش را دارد نام می‌برند.
ایشان در پیامی هم که به مناسبت درگذشت دکتر کاظمی آشتیانی صادر کرده بودند ضمن معرفی ایشان به‌عنوان «یکی از فرزندان صالح انقلاب و از رویش‌های مبارک»، مجموعه‌ی رویان را مجمعی از جهادگران عرصه‌ی علوم زیستی معرفی کرده و پیدایش و رشد آن را مدیون همت، ایمان و پشتکار ایشان دانسته بودند.
همانگونه که اشاره شد معرفی الگوهای موفق در بیانات رهبر انقلاب جایگاه ویژه‌ای دارد و ایشان در دیدار 21 اردیبهشت‌ماه امسال با معلمان با تأکید بر اینکه هدف از تربیت دانش‌آموز، از آمدن این دانش‌آموز به مدرسه، به دبستان یا دبیرستان، صرفاً این نباشد که بخواهد درس یاد بگیرد. خب بله، درس هم باید یاد بگیرد، علم هم باید بیاموزد، امّا مهم‌تر از علم‌آموزی یا لااقل در حدّ علم‌آموزی این است که او احساس هویّت بکند، یک انسان باهویّت ساخته بشود در اینجا که هویّت ملّی و احساس اعتماد به نفْس ملّی پیدا بکند و کودک ما از عمق جان، با افتخارات کشور آشنا بشود می‌فرماید: « ... شما بین بچّه‌های مدارستان نظرخواهی کنید ببینید چند درصد کاظمی‌آشتیانی را باآن‌همه خدمات، با آن ارزش وجودی‌ای که این مرد و این جوان داشت ــ جوان هم بود ــ می‌شناسند و مثلاً فرض کنید رونالدو را چند درصد می‌شناسند! گاهی اوقات بچّه‌های کوچک خانواده‌ی ما اسم‌هایی را هم می‌آورند که من حتّی نمی‌توانم یاد بگیرم آن اسم‌ها را! قشنگ اینها را می‌شناسند، [میدانند] این چه‌کاره است. ما چرا افتخارات ملّی خودمان را نمی‌شناسیم؟ این خیلی مهم است.»
رهبر انقلاب همچنین 27 مهرماه امسال نیز در دیدار با نخبگان و استعدادهای برتر تحصیلی از مرحوم کاظمی آشتیانی و پژوهشگاه رویان به عنوان یک نمونه نام می‌برند و تاکید می‌فرمایند: «مثلاً تحقیقات و دستاوردهای پژوهشگاه رویان، نه فقط در مسئله‌ی سلّول‌های بنیادی، که در شبیه‌سازی حیوان زنده، در دنیا یک چیز کمیابی بود؛ این اتّفاق افتاد. آن حیوان زنده را خود من دیدم؛ این نقل نیست، بنده رفتم از نزدیک آن حیوان زنده‌ی تولیدشده را [دیدم]. یکی هم نبود چند تا بودند؛ اینها را ما دیدیم؛ این خب کار کوچکی نبود. رحمت خدا بر کاظمی آشتیانی که این پایه را او گذاشت و بعد هم این برادرانی که الان هستند دنبال کردند، به اینجا رسیدند؛ این یک نمونه.»
جوان مؤمن انقلابی با روحیه جهادی و بسیجی
الگوهای موفق و قابل تکثیری که توسط رهبر انقلاب معرفی می‌شوند، همچون جهادگر فقید دکتر کاظمی آشتیانی جوانان مؤمن، انقلابی و با روحیه جهادی و بسیجی هستندکه به واسطه ویژگی‌های شاخصشان به عنوان الگو از آنها نام برده می‌شود.
ایشان در 13 مهرماه 1385 نیز در دیدار با اساتید و اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ه‌ها تاکید میکنند: «ما شخصیت‌هایی از قبیل مرحوم دکتر کاظمی آشتیانی - که حالا من مقیّدم از این جوان پاکباخته‌ی مؤمنِ فاضلِ کارآمد، و مدیر حقیقتاً انقلابی و مؤمن اسم بیاورم - داریم و الان هم در کشور، فراوان هستند و در بخشهای مختلف دارند کار میکنند؛ و کارهای خوبی هم انجام گرفته است.»
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار 5 آذر ماه 1401با بسیجیان در تبیین ویژگی‌های فرهنگ بسیجی، به «خدمت بی‌تظاهر و بی‌توقف به اجتماع و کشور» اشاره فرمودند و در بیان مصادیقی از این خدمات افزودند: «جوانان برخوردار از فرهنگ بسیجی در محیط‌های علم و دانش نیز، افتخارات بسیاری آفریدند که شهدای هسته‌ای و مرحوم کاظمی‌آشتیانی بنیانگذار مؤسسه رویان از جمله آنان هستند.»
ایشان در بخش دیگری از همین مراسم با تاکید بر عنصر معنویّت در فعالیت بسیجی عنوان کردند: «دانشمند برجسته‌ی مرکز رویان، وقتی به یک پیشرفت علمی دست پیدا میکند، سجده‌ی شکر میکند؛ این را مرحوم کاظمی جلوی خود آن دانشمند به من گفت و هر دو نفرشان گریه کردند، هر دو نفرشان اشک ریختند.»
البته این تنها باری نبود که رهبر انقلاب از مرحوم کاظمی آشتیانی به عنوان بسیجی یادکرده بودند. ایشان چه در دیدار سال 1393 با اعضای مجمع عالى بسیج مستضعفین و همچنین در بیاناتشان در 6 آذر ماه 1398 در جمع بسیجیان نیز بر بسیجی بودن مرحوم کاظمی اشاره می‌نمایند: « کاظمی‌آشتیانی که سلّول‌های بنیادی را برای ما به ارمغان آورد، برای کشور همان‌قدر بسیجی است که حسین خرّازی و حسین فهمیده...»
خودباوری و تقویت روحیه ما می‌توانیم
می‌گفتند نمی‌توانید! شاید این سخن را بارها از رهبر انقلاب شنیده باشیم. افزایش خودباوری و تقویت روحیه ما می‌توانیم از جمله نکاتی است که رهبر انقلاب در دیدارهای مختلف بر آن تاکید دارند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی تلویزیونی در سالروز قیام ۱۹ دی در سال 1399 با انتقاد از افرادی که هر کار بزرگ در کشور را انکار میکنند، به سوابقی از این انکارها در مقابل پیشرفت‌های علمی اشاره و خاطرنشان کردند: سال‌ها قبل وقتی جوانان کشور دستگاه‌های سانتریفیوژ را درست کرده بودند، عده‌ای نامه نوشتند که مبادا فریب این ادعاها را بخورید، همچنین پس از موفقیت مرحوم کاظمی و جوانان همکار او در سلول‌های بنیادی پیغام‌های مشابهی داده شد اما آن پیشرفت‌ها واقعاً قابل‌باور بود و پس‌ازآن نیز پیشرفت‌ها ۱۰ برابر شد.
رهبر انقلاب 25 اردیبهشت‌ماه 1386 در دیدار با دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد فرمودند: «من به یاد دارم وقتی‌که این سانتریفیوژهای ما مشغول کارشده بود و جوانان و دانشمندان ما توانسته بودند اینها را راه بیندازند و مسئولان وقت؛ رئیس‌جمهور و دیگران خبرش را گفتند، تعدادی از فیزیکدان‌های دانشگاهی که مردمان خوب و بسیار سالم و صادقی هم هستند، بعضی‌شان هم من را می‌شناسند، به من نامه نوشتند، که آقا! مبادا اینها را باور کنید! چنین چیزی اتفاق نیفتاده و ممکن نیست! حاضر نبودند باور کنند؛ قبول کنند. این، همان تلقین است. تا غربی‌ها؛ آژانس و دیگران، خودشان آمدند نگاه کردند، تصدیق کردند، اعتراف کردند که چنین چیزی را باور نمی‌کردند در ایران به وجود بیاید، آن‌وقت دیگران؛ دیرباورها، در داخل کشور باور کردند.
عین همین قضیه در مورد سلول‌های بنیادی به وجود آمد. بنده چندبار پیشرفت‌های سلول‌های بنیادی را در چند سخنرانی بر زبان آورده بودم. از دانشمندان کشور و از بعضی از دانشگاهها به من نامه نوشتند: آقا! این قضیه را شما این‌قدر نگوئید، این واقعیت ندارد؛ این جور نیست! اینی که میگوئید در سلول‌های بنیادی پیشرفت کرده‌اند و در شبیه‌سازی (کلونینگ) دارند تمرین و کار میکنند، باور نکنید؛ چنین چیزی اتفاق نیفتاده و نخواهد افتاد! بعد که گوسفند شبیه‌سازی شده را جلو چشم همه قرار دادند، بعد که در سمیناری که تشکیل دادند، دانشمندان معروف دنیا، زیست‌شناس‌های درجه‌ی یک دنیا آمدند مصاحبه کردند و تصدیق کردند که پیشرفت‌ها، پیشرفت‌های محیرالعقولی است، آن وقت یک عده از دیرباورها باور کردند! »
همچنین رهبری چند روز بعد از دریافت گزارش مربوط به تولید، تکثیر و انجماد سلول‌های بنیادی، توسط مجموعه‌ی رویان جهاددانشگاهی و مرحوم دکتر کاظمی آشتیانی در سال 1382 ضمن معرفی این کار به‌عنوان کارِ عظیم علمی به این نکته اشاره میکنند:
«چند روز قبل گزارشی راجع به تولید و تکثیر و انجماد سلول‌های بنیادی به من دادند. این یک کارِ بسیار عظیم و پیچیده علمی است که در معدودی از کشورهای دنیا انجام‌گرفته است. در کشور ما این کار بی‌سروصدا اتفاق افتاده و هنوز اعلان هم نشده است. به نظر من اهمیت این کار کمتر از کار هسته‌ای که ما کردیم، نخواهد بود. این کار در آینده پزشکی دنیا ارزش زیادی دارد و دنیا از آن به عنوان یک انقلاب پزشکی نام می‌برد. یک گروه جوان مؤمنِ انقلابی و واقعاً جهادی که از همین بچه‌های جهاددانشگاهی هستند، راجع به این مسأله چند سال کارکرده‌اند و به نتایج خوبی رسیده‌اند.»
کادرسازی و تربیت نیروی کارآمد و متعهد
در کنار موارد مطرح‌شده کادرسازی و تربیت نیروی کارآمد و متعهد از جمله دیگر خصوصیات مرحوم کاظمی است که رهبر انقلاب نیز بر آن تاکید دارند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در 6 آذر ماه 1393 در دیدار اعضاى مجمع عالى بسیج مستضعفین تاکید کردند:
«ما در علم و تحقیق نخبه‌های برجسته‌ای داریم، مثل مرحوم کاظمی آشتیانی که این سلّول‌های بنیادی و این تشکیلات عظیم را راه انداخت و انسان‌های زیادی را تربیت کرد - همکارانش هم همان‌جور هستند؛ امروز هم بحمدالله این حرکت ادامه دارد...»
تبلور ویژگی‌های متمایز مرحوم کاظمی آشتیانی در فرهنگ جهادی
همانگونه که در ابتدای این نوشتار به نقل از رهبر انقلاب اشاره کردیم، حرکت ، نحوه‌ی کار ، مدیریت و پیگیری مرحوم کاظمی آشتیانی یک مجموعه‌ی کاملی بود از آن چیزی که آدم دوست می‌دارد و آرزو دارد.
ویژگی‌های متمایزی که بخش اعظم آنها معرف نیروی انسانی یا همان عضو جهاددانشگاهی با فرهنگ جهادی قالب در این نهاد انقلاب اسلامی است.
نیروهایی آرمان‌گرا؛ پیرو امام و رهبری؛ خلاق و نوآور؛ امیدآفرین؛ خودباور و خوداتکا؛ جریان ساز، خطرپذیر و پیشرو ؛ مسأله محور و متعهد به پیشرفت دانش‌بنیان کشور؛ برخوردار از فرهنگ جهادی و ازخودگذشتگی که با آینده‌نگری و خستگی‌ناپذیری به فرآیند انجام وظایف خود فراتر از یک شغل می‌نگرد.
فرهنگ جهادی که سبب شد تا رهبر انقلاب در 25 تیرماه 1386 در بازدید از پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی از یک حرکت مبارک قدردانی نمایند و تاکید فرمایند:
«چند سالی است که یک حرکت مبارک علمی در کشور آغازشده؛ همه این را قبول دارند که این تحرّک ارجمند تقریباً در بین مجموعه‌ی اهل علم کشور اعم از استاد و دانشجو و محقّق و دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کم و بیش گسترده است. بنده وظیفه دارم نسبت به این حرکت عظیمی که دانشمندان، محقّقان و استادان ما در سرتاسر کشور ایجاد کرده‌اند، به سهم خودم حق‌گزاری و ابراز قدردانی کنم. امروز آمدن من به این مرکز در واقع یک حرکت نمادین است برای قدرشناسی از حرکت علمی عظیم و وسیعی که خوشبختانه در کشور ما شروع شده؛ اگرچه هنوز در آغاز راه است. اینجا را انتخاب کردیم، اوّلاً به‌خاطر رویان، ثانیاً به‌خاطر جهاد دانشگاهی»
دانشمندی که در اعتلای نام ایران سهمی از یاد نرفتنی دارد
گفتنی است، دکتر سعید کاظمی آشتیانی یکم فروردین ۱۳۴۰ خورشیدی در تهران به دنیا آمد و در سال ۱۳۶۱ با همکاری دو تن از همکارانش جهاد گروه پزشکی را در دانشگاه علوم پزشکی ایران تأسیس کرد که از سال ۱۳۷۱ با تغییرات ساختار مدیریتی جهاددانشگاهی به سمت ریاست جهاددانشگاهی واحد علوم پزشکی ایران منصوب شد که این مسئولیت تا پایان دوره حیاتش بر عهده وی بود.
وی در طی این سال‌ها مراکز درمانی متعددی تأسیس و گروه‌های مختلف پژوهشی را راه‌اندازی کرد که در آن میان پژوهشکده رویان جهاددانشگاهی یکی از مهم‌ترین این مراکز بود که خردادماه ۱۳۷۰ با مدیریت وی رسماً فعالیت خود را آغاز کرد.
این جهادگر فقید در طول دوران حیات ۴۴ ساله‌اش به موفقیت‌های چشمگیری دست‌یافت که آنها در اعتلای نام جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های بین‌المللی سهمی از یاد نرفتنی دارد.
غروب چهاردهم دی‌ماه ۱۳۸۴ قلب این انسان والا از تپیدن ایستاد و علاوه بر خانواده و دوستانش، جامعه علمی کشور را نیز در سوگ و ماتم فقدانش نشاند.
